Yaz başında büyük bir heyecanla amazon.com’dan aldığım, okuma listemde hatta ilk sırada olduğunu ayan beyan ilan ettiğim Inevitable Surprises bitmek için böyle bir tatil vaktini bekledi. İşlerin yoğunlaşması ve başka minvallerdeki acil okuma / yazma ihtiyaçları yüzünden son 40 sayfa neredeyse düyuna kalacaktı. Sonuç: Yarı iyimser, yarı karamsar, yarı gerçekçi bir Peter Schwartz eseri.

Schwartz bir süredir içinde bulunduğumuz ve bir süre daha içinde olacağımız çalkantılı zamanlar (turbulent environment) için şu üç temel değişmezin altını çiziyor:

• Önümüzde yeni sürprizler olacak.

• Bu sürprizlerle başa çıkabileceğiz.

• Bu sürprizlerin çoğunu kestirebileceğiz. Hatta pek çoğunun ne kadar etkili olacağı yönünde oldukça sağlam tahminlerde de bulunabileceğiz.

Bu noktadan hareketle de önümüzdeki 25 yıl içerisinde bizi bekleyen “kaçınılmaz sürprizler”i sıralıyor:

• Yaşlılarıyla Bütünleşmiş bir Dünya: Dünya gittikçe daha yaşlı bir yer olacak. Temelde tıpdaki gelişmeler nedeniyle dalya diyenler gittikçe çoğalacak, emeklilik yaşı 90’lara dayanacak. Bu yaşlanmanın çok ciddi sosyal ve ekonomik yansımaları olacak.

• Büyük İnsan Seli: Pek çeşitli nedenlerle bölgesel ve küresel göç hareketleri artacak. Çin’in yerli tüketim fazlası delikanlıları, Amerika’ya durmak bilemeyen Latin ve Asyalı akımı, Avrupa’nın Kuzey Afrika, Orta ve Yakın Doğu göçmenleri. Her toplumun bu yeni ve farklı gruplarla ilişkisi geleceğinde önemli rol oynayacak.

• Uzun Patlama’nın Geri Dönüşü: Münferit inkıtalara (.com köpüğünün patlaması gibi) karşın uzun patlama (long boom) on yıllarca devam edecek. Verimlilik artışı, küreselleşme, iyileşen altyapı vb. etkenler uzun patlamanın kaçınılmazlığını sağlayacaklar.

• Tümüyle Yeni Dünya Düzeni: Bir tarafta düzenli ülkeler yer alacak: Amerika’nın kolpa süper gücü (rogue superpower) ile AB’nin yumuşak gücü (soft power).

• Düzensizlik Kataloğu: Diğer tarafta da düzensizlik, kaos ve terörizmin beşiği haline gelebilecek tehlike bölgeleri: Radikal İslam’ın kaderini belirleyecek Suudi Arabistan, Mısır ve Pakistan, gelecek din savaşlarına sahne olacak Filipinler, Endonezya, Nijerya ve Kongo, Kolombiyalaşma ve uyuşturucu savaşları tehditindeki Meksika, düzen ile suç devleti arasında bocalayan Hazar Havzası, 19. yüzyıla dönme endişesi yaşayan Sahra-altı Afrika ve düzenin önündeki son engel Afrika, Çin, Rusya ve Hindistan’daki AIDS.

• Atılımda Atılım: Bilim ve Teknoloji: Schwartz üç çeşit atılım bekliyor: Halen yürütülmekte olan çalışmaların yaratacağı atılımlar (nanoteknoloji, sensörler, bilgi işleme, …), bugünkü bilimin sınırlarında yer alan atılımlar (biyoteknoloji, genetik mühendislik, kuantum bilgisayarlar, …) ve paradigma değiştiren atılımlar (gerçekliğin çözülmesi, kara madde, kuantum “ışınlama”, …).

• Daha Temiz ve Ölümcül Bir Dünya: Rahatlayın, dünya nüfusunun artışı sorun yaratmayacak. Çevreyi de yok etmeyeceğiz. Hatta gittikçe daha temiz bir dünyada yaşayacağız, zaten son birkaç on yıldır da yaşıyoruz. Ama küresel iklim değişikliği kaçınılmaz bir tehdit olarak karşımızda duruyor. Ya da bir göktaşı çarpması, ya da yeni bir salgın hastalık.

Genelde oldukça eğlenceli ve akıcı bir okuma. The Long Boom‘a göre çok daha gerçekçi bir eser, ki yazılma zamanları düşünüldüğünde öyle olması da doğal. Ama Schwartz yine de iyimser bir gözle bakıyor çevresine.

Gelecekçilere, Schwartz takipçilerine ve bilim-kurgu /ütopya /distopya meraklılarına (dikkat, kitap bir kurgu değil; ama Schwartz ve arkadaşları The Minority Report‘taki geleceği çizen ekip) öneririm.